zondag 8 oktober 2017

Fiona Mozley || Elmet



Man Booker Prize shortlist 2017

In Elmet draait het niet zozeer om de actie als wel om de wereld die Mozley beschrijft: een gebied waar achterstand en armoede vroeg-middeleeuwse toestanden doen terugkomen. Een aantal rijke mannen hebben de macht, zij maken de minder-begenadigden onder hen tot 21e eeuwse horigen.

Elmet draait om een gezin dat leeft aan de rand van die samenleving. De twee kinderen Cathy en Daniel krijgen les van een buurvrouw en leren te leven van de natuur, vader John heeft zichzelf benoemd tot rentmeester van het stuk bos waar hij met zijn kinderen (illegaal) is neergestreken, hij verdient de kost met (wederom illegale) vuistgevechten, de mensen om hem heen respecteren zijn kracht en zijn tegelijkertijd bang voor hem. Moeder is spoorloos verdwenen, wat over haar gezegd wordt doet vermoeden dat ze zelfmoord heeft gepleegd of een overdosis genomen.

De eigenaar van het stuk bos, Price, accepteert niet zomaar dat het gezin daar bivakkeert. Hij stemt er alleen mee in indien John voor hem komt werken, wat feitelijk neerkomt op bedreigen en mishandelen van huurders met een betalingsachterstand. Hoewel John in het verleden dit voor Price gedaan heeft, weigert hij. Hij vindt dat hij recht heeft op de grond waar hij nu woont, die ooit bezit was van zijn echtgenote. Zij heeft het verkocht aan Price toen ze in geldnood zat.

Price vergaart geld door handig in te spelen op de koop en verkoop van grond en huizen, zijn macht in de omgeving neemt daardoor toe. Hij bindt mensen aan zich door schulden en schroomt geweld niet. Zijn positie wordt langzaam maar zeker onaantastbaar. John brengt daar verandering in met zijn weigering. Wat volgt is gruwelijk en uitermate gewelddadig.

Ik vermoed dat Mozley haar roman niet voor niets heeft vernoemd naar een oud Keltisch koninkrijk. Elmet laat een hang zien naar nostalgie, naar tijden toen mensen nog voor elkaar opkwamen. Elmet laat tegelijkertijd zien dat in de goede oude tijd macht en geweld het leven bepaalde, en dat in gebieden met achterstand en armoede die situatie weer bestaat. Mozley laat ook zien dat er een groep mensen is die er al vanuit gaat dat hun positie in het leven bepaalt hoe er tegen hen aangekeken wordt. John en Cathy nemen bijvoorbaat  aan, dat mensen hen op een negatieve manier beoordelen en handelen daarnaar, Daniel daarentegen staat open om te leren; hij luistert, wikt en weegt en gaat ervanuit dat anderen willen horen wat hij te zeggen heeft. Zijn vader en zus brengen zichzelf en hem door hun vooringenomenheid in gevaar.

Mozley combineert prachtige beschrijvingen van de natuur, van momenten in het leven van het gezin met nuchter beschreven geweld en mishandeling. Elmet is desondanks eerder onnadrukkelijk dan recht voor zijn raap. Aan het einde van de roman overheerst een bijna mystieke hoop dat alles weer goed komt.



Geen opmerkingen:

Een reactie posten